Тоҷикистон Саҳми дар Сатҳи Миллии Муайяншударо (NDC) нав кард                                         

Ҷумҳурии Тоҷикистон аз як тараф дар Осиёи Марказӣ яке аз кишваре мебошад, ки камтарин партовҳои газҳои гулхонаӣ дорад ва аз тарафи дигар дар муқобили таъсири тағйирёбии иқлим хеле осебпазир аст. Бартараф кардани чолишҳои тағйирёбии иқлим барои як кишвари рӯ ба тараққӣ, ба мисли Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки кишвари кӯҳӣ аст ва ба баҳр баромад надорад, як мушкилии воқеӣ аст. Кишваре, ки ба рӯйдодҳои шадид майл дорад ва аз захираҳои табиӣ вобаста аст, ба тағйирёбии иқлим ва таъсироти он хеле осебпазир аст. Бо дарназардошти он, ки тағйирёбии иқлим барои ноил шудан ба авлавиятҳои миллии рушд мушкилоти мавҷударо шадидтар ва хатарҳои иловагӣ ба вуҷуд меорад, Ҷумҳурии Тоҷикистон мақсад дорад, ки таъсири иқтисодӣ ва иҷтимоии тағйирёбии иқлимро устуворона бартараф намуда, ба тағйироти трансформатсия дар бахшҳои гуногуни иқтисодиёт шурӯъ намояд.

Баланд бардоштани иқтидори мутобиқшавии ҷомеа ва бахшҳои гуногуни иқтисодиёт тавассути таҳкими устувории иқлим дар саросари кишвар яке аз афзалиятҳои рушди Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.

Сирояти коронавирус (COVID-19) ба вазъи иҷтимоию иқтисодии кишвар, аз ҷумла таъсири пандемия ба ташаббусҳои тағйирёбии иқлим таъсири назаррас расонд. Ин вазъияти бесобиқа аҳамияти коҳиши хатар ва банақшагирии дурусти амалҳои минбаъда, инчунин баррасии имкониятҳои нави ҳамкорӣ дар соҳаи тағйирёбии иқлимро таъкид кардааст.

Мақсади асосии Сатҳи Саҳми Миллии Муайяншудаи кишвар (ССММ) дастгирии рушди устувор ва муассир бо дарназардошти тағйирёбии иқлим, масъалаҳои экологӣ ва иҷтимоию иқтисодӣ мебошад. Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 Саҳми пешбинишудаи миллии муайянкардаи худро (ССММ) расман пешниҳод кард, ки пас аз тасвиби Созишномаи Париж дар соли 2017 ба ССММ табдил ёфт. Дар ин муддати кӯтоҳ Ҷумҳурии Тоҷикистон барои боло бурдани ҳадафҳои худ тавассути таҳияи заминаи меъёрии миллӣ, инчунин татбиқи лоиҳаҳо ва чорабиниҳои гуногун тадбирҳо андешид.

Асосан, Ҷумҳурии Тоҷикистон фаҳмиши худро оид ба таъсири тағйирёбии иқлим мустаҳкам намуда, дар мубориза бо он бо кумаки дастгирии байналмилалӣ (молиявӣ ва техникӣ) ва тавассути рушди чаҳорчӯби институтсионалӣ ба пешрафт ноил гардид. Бо вуҷуди ин, зарур аст, ки иқтидори институтсионалӣ ва ҷамъиятӣ дар соҳаи идоракунии хавфҳои иқлим пурзӯр карда шавад.

Баръакси ССММ-и аввалини кишвар, дар таҳрири нав тағйиротро ба ҳадафи коҳиши бечунучарои гази гулхонаӣ (ГГ) барои соли 2030 ва ҳадафи шартии коҳиши ГГ-ро дарбар мегирад. Илова бар ин, таваҷҷӯҳи бештар ба мутобиқшавӣ. ССММ-и таҷдидшуда бо ҷалби доираи васеи ҷонибҳои манфиатдор аз вазоратҳои соҳавӣ, академияҳо, созмонҳои байналмилалӣ, донорҳо, ташкилотҳои ғайриҳукуматӣ, намояндагони соҳибкорӣ ва ВАО хеле такмил дода шуд ва дастгирии пайвастаи онҳо дар ҷараёни бознигарӣ хеле қадрдонӣ карда мешавад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дарназардошти шароити миллӣ ҳадафҳо ва чораҳои азим пешниҳод менамояд, ки барои ноил шудан ба гузариш ба рушди камкарбон ва ба иқлим устувор ноил мегардад. Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори ноил шудан ба пешрафт дар татбиқи Ҳадафҳои Рушди Устувор дар сатҳи миллӣ тавассути ворид намудани самтҳои асосии Рӯзномаи 2030 ба ССММ навшуда мебошад.

Раванди бознигарии ССММ панҷ бахши афзалиятнокро дар бар мегирад. Инҳо саноати энергетика, саноат ва сохтмон, кишоварзӣ, нақлиёт, хоҷагии ҷангал ва гуногунии биологӣ мебошанд.

Ҳуҷҷати мазкур навсозиҳоро дар бораи ССММ-и Тоҷикистон мутобиқи қарорҳои 1/CMA.2 ва 1/CP.21 ва моддаи 4 Созишномаи Парижи Конвенсияи қолабии Созмони Милали Муттаҳид оид ба тағйирёбии иқлим, ки манфиатҳои кишварро ба ҳамкорӣ бо ҷомеаи байналмилалӣ барои нигоҳ доштани болоравии ҳарорати ҷаҳон аз 2°С ва наздик ба 1,5°С, ки дар моддаи 2 Созишномаи Париж зикр шудааст.

Навсозии ССММ-и Тоҷикистон аз ҷузъҳои кам кардани таъсир, ки бо захираҳои худӣ ва саҳмҳои иловагие, ки дастгирии байналмилалии абзорҳои молиявӣ, техникӣ ва технологиро тақозо мекунанд, инчунин таҳкими иқтидор барои суръат бахшидан ба татбиқи чораҳои коҳиш додани таъсир дар саросари кишвар иборат аст. Саҳмҳои иловагӣ татбиқи тадбирҳои коҳиш додани тағйирёбии иқлим ва мутобиқшавӣ дар Тоҷикистонро суръат мебахшанд.

ССММ-и бечунучарои кам кардани партовҳои газҳои гулхонаӣ ва таъсир ба системаи иқлим бидуни ҷалби маблағгузории нави байналмилалӣ то соли 2030 набояд аз 60-70% партовҳо аз сатҳи соли 1990 зиёд бошад.

ССММ-и шартӣ дар коҳиш додани партовҳои газҳои гулхонаӣ ва таъсир ба системаи иқлим, бо назардошти маблағгузории назарраси байналмилалӣ ва интиқоли технология, то соли 2030 набояд аз 50-60% партовҳо аз сатҳи соли 1990 зиёд бошад.

Қабули чунин тадбирҳо дарки амиқи осебпазирии кишварро ба тағйирёбии иқлим нишон медиҳад ва 5 бахши стратегӣ ва 27 самти амалро барои татбиқи кишвар дар бар мегирад.

Ин ҳуҷҷат меъёрҳоеро пешниҳод мекунад, ки Тоҷикистон барои арзёбии ССММ-и навшуда, мутобиқсозии мукаммали он ва чораҳои коҳиш додани тағйирёбии иқлим истифода мебарад. Илова бар ин, ССММ навшуда инчунин маълумотро дар бораи унсурҳои ибтидоӣ барои эҷоди чаҳорчӯбаи мукаммали шаффофият, ки тибқи моддаи 13 Созишномаи Париж талаб мекунад, пешниҳод мекунад.

Манбаъ:https://unfccc.int/sites/default/files/NDC/2022-06/NDC_TAJIKISTAN_RUSS.pdf