23 октябр Рӯзи байналмилалии бабри барфӣ таҷлил мешавад             

                                          

Рӯзи байналмилалии бабри барфӣ аз нахустин Форуми байналмилалӣ оид ба ҳифзи бабри барфӣ, ки 23 октябри соли 2013 дар Бишкек баргузор шуд, сарчашма мегирад.

Намояндагони 12 кишвари дунё, аз ҷумла Қазоқистон, Қирғизистон, Узбекистон, Тоҷикистон, Афғонистон, Бутан, Ҳинд, Чин, Муғулистон, Непал, Покистон ва Русия, бори аввал барои муттаҳид кардани талошҳо барои ҳифзи бабри барфӣ ҷамъ омаданд. Аз забони туркии қадим «ирбиз» ҳамчун «гурбаи барфӣ» тарҷума шудааст. Ин ягона намояндаи муосири оилаи гурбаҳост, ки танҳо дар иқлими сард зиндагӣ мекунад.

Бабри барфӣ ё ирбис, ки ба таври дигар бо номи паланги барфӣ маълум аст, ширхӯрон аз оилаи гурбаҳост. Баданаш дарози хамида аст. Дарозии бадан то 130 см, думаш 90-100 см, қадаш дар хушкӣ 50-60 см. Вазни бадани нарина, ки аз модаҳо калонтаранд, ба 45-55 кг, модина ба 22-40 кг мерасад. Мӯйяш ғафс, думаш дароз ва пашмин аст. Ранги қаҳваранг-хокистарранг, доғҳои калони торик аст. Пӯсти зимистона хокистарранг, қариб сафед аст.

Ин ҷонвари нодир ба далели камшумор ва хатари дохил шудан дар қатори намудҳои зери хатари нобудшавӣ қарор дошта ба Китоби Сурхи байналмилалӣ шомил шудааст. Шикори бабри барфӣ дар ҳама кишварҳое, ки зиндагӣ мекунад, мамнӯъ аст ва бабри барфӣ низ дар замимаи 1-и Конвенсияи CITES (манъи байналмилалӣ оид ба савдои намудҳо ва қисмҳои онҳо зери хатар қарордошта) дохил карда шудааст.

Ранги нодир ва арзиши пашми бабри барфӣ ба он оварда расонд, ки он ҳадафи болаззат барои шикори ғайриқонунии ҷонварони ваҳшӣ барои шикорчиён шудааст, ки барои шикори ғайриқонунии ҳайвоноти ваҳшӣ ба хатари зиёд омодаанд. Илова бар ин, васеъ шудани чарогоҳҳо ва васеъ гардани минтақаҳои чарогоҳи чорво дар кишварҳои Осиёи Марказӣ ба минтақаҳои баландкӯҳ боиси танг шудани макони зисти табиии бабри барфӣ мегардад.

Назорати саршумори ҷонвари нодир дар кишварҳое, ки ҳудуди онҳо макони зисти бабри барфӣ дорад, аз ҷумла тавассути домҳои камеравӣ бо эҳтиёти шадиди ин гурбаи зебои ваҳшӣ анҷом дода мешавад.

Барои баррасии мушкилоти коҳиши саршумор ва хатари нобудии комили бабри барфӣ моҳи октябри соли 2013 дар пойтахти Қирғизистон шаҳри Бишкек Форуми ҷаҳонии ҳифзи бабри барфӣ баргузор шуда буд. Дар муҳокимаи проблема намояндагони 12 давлат, ки дар ҳудуди онҳо фардҳои ин ҳайвони нодир вомехуранд, иштирок карданд.

Дар миёни кишварҳои ширкаткунандаи ин ҳамоиш Тоҷикистон низ буд, ки дар қаламрави он ба гуфтаи олимони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, 280-300 бабри барфӣ зиндагӣ мекунад. Саршумори умумии бабри барфӣ дар ҷаҳон тақрибан 3 ҳазор нафарро ташкил медиҳад.

Натиҷаи баҳсҳо 23 октябри соли 2013 қабули барномаи ҳифзи ҳайвоноти нодир буд, ки дар шакли Эъломия ба расмият дароварда шудааст. Рӯзи қабули ин Эъломияи Бишкек санаи таъсиси ҷашни имрӯз интихоб шудааст.

Ҷумҳурии Тоҷикистон низ ҳамчун кишвари дорои бабри барфӣ Эъломияи Бишкекро қабул намудааст. Кумитаи ҳифзи муҳити зист, экологҳо ва олимон чанд сол боз ба масъалаи ҳифзи саршумори бабри барфӣ ва дигар намудҳои ҳайвоноти нодири муқими Тоҷикистон машғуланд.

Дар сатҳи ҷумҳуриявӣ ҷиҳати ҳифзи экосистемаҳои бабри барфӣ барномаи миллии ҳифзи экосистемаҳои бабри барфӣ дар шароити тағйирёбии иқлим то соли 2030 таҳия гардида, корҳои илмӣ оид ба омӯзиши саршумори ин намуд тавассути истифодаи технологияҳои муосири аксбардорӣ домҳои банаворгирӣ ва ҳавопаймоҳои бесарнишин идома дорад.

Таҷлили ин рӯз дар муассисаҳои илмию таълимӣ баргузор мешавад, ки дар он намоишгоҳҳои аксҳо, семинарҳо ва намоиши филмҳои мустанад бахшида ба ҳаёти бабри барфӣ баргузор мешаванд. Фаъолон дар шабакаҳои иҷтимоӣ бо ҳадафи густариши дониши корбарони интернет дар бораи бабри барфӣ, ки баъзан паланги барфӣ низ ном мебаранд ва матраҳ кардани масъалаи аҳамияти ҳифзи намудҳои нодири ҳайвонот дар сайёра чорабиниҳо ташкил мегарданд.